Avrupa’nın En Eski Üniversitesi: Bologna Üniversitesi

Üniversitelerin ve yükseköğretim kurumlarının bir kısmı, yüzyıllardır, hatta bazı durumlarda bin yıldır varlığını sürdürüyor. Her biri günümüze kadar ulaşmasa da dünya çapında pek çok eski ve köklü üniversite; eğitim hayatına başladı, uzunca bir süre de devam etti. Bunlardan bazıları kapandı, bazıları daha küçük ve bağımsız eğitim kurumlarına bölündü ve bazıları ise köklerinden uzaklaşarak modernleşti.

Günümüze kadar varlığını korumayı başaran tarihi üniversiteler ise modern eğitim sistemine adapte olmayı başardılar ve üniversiteler arasındaki dünya çapında rekabete rağmen küresel dünyada isimlerini korumayı başarabildiler. Hem eğitim hem de siyaset açısından değişen küresel dinamiklere karşı koyup ya da onlarla birlikte ilerleyip köklü sistemini koruyan üniversitelerden bir tanesi ise, Avrupa’nın en eski üniversitesi olarak kabul edilen Bologna Üniversitesi!

Bologna Üniversitesi’nin Köklü Tarihi

İtalya’nın kuzeyinde yer alan Bologna şehrinde bulunan Bologna Üniversitesi’nin kuruluş tarihi net olarak bilinmiyor ancak pek çok kaynak tarafından 1088 yılında organize olmuş bir öğrenci loncası tarafından kurulduğu kabul ediliyor. Bologna Üniversitesi’nin kuruluşuna dair ilk resmi yazıya 1158 yılında, Kutsal Roma İmparatoru Friedrich Barbarossa tarafından kuruluşu çeşitli ayrıcalıklarla taçlandıran bir belgede rastlanıyor ancak tarihçiler tarafından sonraki dönemlerde yapılan araştırmalar, üniversitenin kuruluşunu 1088 yılına kadar dayandırıyor. Bologna Üniversitesi’ni çağdaşı sayılabilecek üniversitelerden ayıran bir özelliği de, Ortaçağ döneminde bile  Avrupa’nın karanlık ve bağnaz atmosferinin aksine özgür ve bilimsel bir düşünce ve eğitim sistemini koruyabilmiş olması. Özellikle de Rönesans döneminde, o zamanki merkezi olarak kabul edilen Bologna Archiginnasio’nun günümüzde tıp tarihinin dönüm noktası olarak kabul gören Anatomi Tiyatrosu ve en kapsamlı araştırma kütüphanesine sahip olması üniversitenin tarihi önemini artırıyor.

Kurulduğu günden bu yana eğitim vermeye devam eden Bologna Üniversitesi, yalnızca Avrupa’nın değil dünyanın da en eski üniversitesi olarak kabul ediliyor. İlk kurulduğu dönemlerde yalnızca hukuk alanında eğitim veren üniversite, 14. yüzyıl itibariyle aritmetik, astronomi ve tıp gibi farklı alanlarda da eğitim vermeye başlıyor. Aynı zamanda yüksek eğitim ve lisans seviyelerinin de ilk defa uygulandığı bu köklü üniversite, “üniversite” sözcüğünün de türetildiği “universitas” kelimesini temelinde barındırıyor. Bologna Üniversitesi’nin tarihteki ilklerinden bir tanesi de, lisans derecesi almayı başaran ve üniversitede eğitim vermeye hak kazanan dünyadaki ilk kadın olan Bettisia Gozzadini’ye ev sahipliği yapmış olması!

Günümüzde Bologna Üniversitesi

Avrupa’nın en eski üniversitesi olan Bologna Üniversitesi, günümüzde yerel ve uluslararası öğrencilere toplamda 230 farklı eğitim programı fırsatı sunuyor. Bologna Üniversitesi geleneğinden çıkan ve Latince “Laurea” olarak tabir edilen 3 yıllık lisans programları, üniversitede 97 farklı alandan birinde olacak şekilde tercih ediliyor. Master ya da yüksek lisans programlarını ifade eden ve “Laurea specialistica” olarak adlandırılan 133 farklı program ise öğrencilere ileri seviye akademik eğitim olanağı tanıyor. Bologna Üniversitesi, pek çok üniversiteden farklı olarak, 14 farklı alanda lisans ve yüksek lisans eğitiminin birleştirildiği toplu programlara da sahip. Bologna Üniversitesi’nin farklı derecelerde eğitim veren ve her biri kendi yönetim şemasına sahip 33 farklı departman bulunuyor.

2022 yılı QS World University Rankings sıralamasına göre Bologna Üniversitesi, dünyanın en iyi üniversiteleri içerisinde 166’ncı sırada yer alıyor. Aynı şirketin yaptığı sıralamaya göre mezun istihdamı konusunda dünyanın en iyi 100 üniversitesi içerisinde yer alan Bologna Üniversitesi, sahip olduğu akademik ve tarihi ün sebebiyle de bir başka listede 71’inci sırada bulunuyor. Times Higher Education dergisinin 2021 yılında dünyadaki üniversiteleri değerlendirdiği sıralamada 167’inci sırada bulunan üniversite, bugün dünyanın her yerinden binlerce yabancı öğrenciyi çekmeye devam ediyor.